Comandante Ernesto Che Guevara, 456 gün, Küba Merkez Bankası Başkanlık görevinde bulundu. Bu olağanüstü adamın banka süreci, Küba’da yaptıkları arasında en az bilinendir. Devrimci iktidarın sağlamlaştırılması için bankadaki görevi, onun için ne daha az önemli ne de o bu görevi yerine getirmekte daha az azimliydi.
Ekonominin çökertilmesi, Devrimin düşmanları için ilk anlardan itibaren öncelikli bir görev olmuştu.
Devrimci sürecin başlangıç aşamasında ülke dövizinin düşmanlar tarafından dışarı çıkarılması, ülkenin içinde ve dışında büyük miktarda paranın kullanma yetkisinin kapitalistlerin elinde bulunması, önemli miktarda sermayeyi kullanabilmeleri devrim karşıtı harcamaları karşılamada onlara büyük kolaylık sağlıyor, Küba banknotlarının devrimci hükümetin kontrolü dışında, yabancı şirketler tarafından basılması, Ticaret Bankasının özel mülkiyetinin yabancı sermayenin elinde bulunması ve yabancıların çıkarlarına bağımlı Kübalıların sahnede oluşları, risk ve güvensizlik yaratıyordu. Ve Devrim tüm bunlara göğüs germek zorunda kalıyordu.
Bu zor ve karmaşık durum karşısında, Ernesto Che Guevara de la Serna, resmi olarak Küba vatandaşlığına kabul edildiği gün, 26 Kasım 1959 tarihinde Küba Merkez Bankası Başkanlığı’na atandı.
O zamanki Merkez Bankası’nın durumunu, hiçbir şey onun kelimelerinden daha iyi tanımlayamaz: “devrimci hükümetin bütün mali kararları, Wall Street‘in mali çıkarlarını savunan en az bir temsilci tarafından kontrol ediliyordu.”
Atamayla birlikte derhal iç tepki geldi ve onların kuzeyli efendileri, Che’nin devrimci sürecin uzlaşmaz savunucularından biri olduğunu bildikleri için, onu diskalifiye etme görevi verdiler. Ve aynı gün, Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçisi, Komutan Guevara’nın bu göreve atanmasını protesto etmek için aceleyle Başkan Osvaldo Dorticós’un (1959–1976, Fidel Castro’dan önceki Devlet Başkanı, ç-n) karşısına çıktı.
Ayrıca içerde, siyasi içerikli şakalar ve fıkralar ile karşı devrimci tepki dolaştırıldı, “Fidel bir ekonomist talep eder, Che yanılır ve onun bir komünist istediğini düşünerek elini kaldırır” tarzında…
Ama hayat Che’nin gerçek bir komünist, derin bilgiye sahip bir entelektüel ve ekonomist olduğunu gösterdi. Carlos Rafael Rodríguez, Marcelo Fernández ve Alberto Mora ile ekonomik tartışmalara katılması, diğerleri dışında, ekonomik konular üzerine “Verde Olivo”, “Nuestra Industria” ve “Cuba Socialista” dergilerindeki düzinelerce makale ve onun “Ekonomi Politik üzerine Eleştirel Notlar” adlı kitabı birer örnektir.
O günlerde Fidel: “Bana kimse bunun yanlış bir atama olduğunu söylemesin; Che herhangi bir barbarlık yapmak için orada bulunmuyor. Düşman birliklerinin doğuya doğru ilerlemelerini engellemesi için ‘Las Villas’a gönderdiğimiz zamanki gibi orada bulunuyor; onu, dövizlerin gidişini durdurması ve koruma altında bulunan paramızın doğru yatırımlara yönlendirilmesi için Merkez Bankasına atadım” açıklamasında bulunuyordu.
Che ise, bankadaki göreviyle ilgili yaptığı kısa bir değerlendirmede: “Geri kalan bankalar, özel ellerde kalmasına rağmen Merkez Bankası’nın Devrim tarafından ele geçirilmesi devlete en azından dövizi kontrol etme olanağı verdi” diyordu.
Kısa süren bankacılık görevinde, kendisine emanet edilen misyonu başarılı bir şekilde yerine getirdi. Karşı karşıya kaldığı karmaşık durumla pratik olarak baş edebildi. Devrimci bir bankanın özelliklerine uygun hukuksal işlevleri ve kararnameleri düzenledi ve kuruma geçişinden itibaren bankayı devrimimizin kalesi ve kalkanı olarak bıraktı:
— Ülke dövizinin dışarı çıkış yollarını kapadı.
— Ödemelerin ve döviz ayarının tek merkezden yapılması gibi döviz işlemlerini; para rezervlerinin muhafaza edilmesi gibi devlet hazinesine ait işleri; bankacılık işlemlerini; kamu ve özel kredileri ve bankanın yeni hukuksal yapısını düzenledi.
— The First National City Bank of New York, the First National Bank of Boston ve The Chase Manhattan Bank gibi Amerikan Bankacılık şirketlerinin ve bunların bütün şubelerinin, ayrıca diğer şirketlerin devletleştirilmesi kararını verdi.
Bu tedbirler üzerine Che: “Son devletleştirilen Amerikan bankaları, Küba halkının mutlak ekonomik bir bağımsızlığa ulaşmasında ileri bir adım atmasını sağlar” açıklamasında bulunuyordu.
Diğer stratejik önlemler de Che’nin, 23 Şubat 1961 yılında, Sanayi Bakanı olarak göreve atanmasından önce, onun başkanlığı altında yürürlüğe girecekti. Örneğin, 325 şubesi ile 44 özel ulusal bankanın kamulaştırılma yasasının çıkarılması; para alışverişini kolaylaştırmak için onun imzası ile yeni banknotların basımı, çok gizli koşullarda uygulanacak olan bu operasyonun planlanmasına ve uygulanmasına Che’nin çok zaman harcaması gibi. Ve daha sonra bu program, Banka Başkanı olan Dr. Raúl Cepero Bonilla tarafından gerçekleştirilecekti.
Ayrıca Küba’nın Uluslararası Para Fonu ve Dünya Bankası’ndan çıkışı; Inter Amerikan Kalkınma Bankası ve Amerika’nın mali çıkarlarının hizmetindeki uluslararası ekonomik kurumların Küba’yı üye yapma taleplerinin reddedilmesi gibi işler, devrimci davanın hizmetindeki çok yetenekli, zeki, yorulmaz bir işçi ve bir organizatörün damgasını taşıyan önlemlerdir.
Dış Ticaret Bakanlığı’nın kurulması, Amerika’nın ticari ambargosuna karşı sosyalist ülkelerle mal değişiminin yapılması gibi çalışmaların da arasında bulunduğu, ekonomik ve politik tipteki işlere gösterdiği azmin aynısını bankada bulunduğu sürece de gösterdi.
Kaynak: Sendika.org. 14 Haziran 2018.
