GüncelManşet

Yoğun çalışmak öldürüyor

H. Merkezi: İSİG’in açıkladığı rapora göre son 40 ayda en az 392 işçi kalp krizi ya da beyin kanaması geçirerek yaşamını yitirdi

İstanbul Sancaktepe’de özel bir hastanede Anesteziyoloji ve Reanimasyon Uzmanı olan Dr. Cenk Yavaş’ın yoğun çalışma temposu sonrası yaşamını yitirdi. Çalıştığı özel hastanede tek anestezi uzmanı olması sonrası yoğun çalışma koşullarına dayanamayan Dr. Cenk Yavaş, bir aydır grip, halsizlik ve mide ağrısı çekiyordu. Buna rağmen çalışıyordu ve herhangi bir kalp rahatsızlığı yoktu. Son ay 176 ameliyata girmişti, bakım sorumluluğunu üstlenmişti ve haftada 60 saat çalışıp ayda 8 nöbet tutuyordu.

5 Şubat 2016 Cuma günü ameliyata alınacak üçüncü hastaya anestezi işlemi yaptığı sırada fenalaştı. Mide ağrısı zannederek odasına geçti ama meslektaşlarının önünde aniden yere yığılan Dr. Cenk Yavaş’ın 39 yaşında kalbi durmuştu.

Aşırı, yoğun ve fazla çalışmaktan kaynaklanan ölüm ilk kez 1970’li yılların sonlarında Japonya’da tanımlandığı için literatüre Japonca adıyla “karoshi” olarak geçti.

Karoshi; uzun süre haftada 60-65 ve üzeri çalışan işçilerde yüksek tansiyon, damar sertleşmesi gibi sağlık sorunlarının bir araya gelmesiyle oluşan kalp krizi, kalp yetmezliği ve beyin-damar hastalıkları sonucu ölüm ya da kalıcı çalışamama/kalıcı sakatlık durumu olarak tanımlandı.

Karoshi nedeniyle ilk ölüm, 12 Aralık 1969 yılında Japonya’nın Osaka şehrinde en büyük gazete şirketlerinden birisinin yükleme bölümünde çalışan 29 yaşındaki bir erkek işçinin felç sonucu ölümüyle raporlandırıldı. Ölümünden önce sağlıklı olmasına rağmen işçi ayda 200-250 saat çalışıp sadece aylık 2 gün izin yapabilmişti. Ayrıca yetersiz işçi sayısı ile baskıları yetiştirmekten ve hatta dinlenme izni olmadan iki vardiya arka arkaya (yani 24 saat) çalışmak da cabasıydı. Bu ölüme medyanın ilgisinin uyanması 20 yılı buldu.

Cinsiyet, beyaz/mavi yaka gözetmeksizin tüm işçiler benzer karoshi riskine sahiptir. Sağlık çalışanları, metal ve kimya işçileri, restoran-otel çalışanları, banka-reklam-gazete-büro çalışanları, öğretmenler, kamyon şoförleri ve çağrı merkezi çalışanları vb. önemli risk grubu olarak kabul edilmektedir. Yine kamu ya da özel sektör ayrımı da görülmemektedir. Örneğin Japonya’da ulusal bir devlet hastanesinde vardiyalı olarak 80 saatten fazla mesai yapan ve fazla çalışmasının karşılığını da alamayan genç bir hemşire subaraknoid kanamadan (beyin kanaması durumundan biri) hayatını kaybetti.

 

Dünyadaki karoshi sonucu ölümleri:

 1- Japonya Sağlık, Çalışma ve Sosyal Bakanlığı’nın verilerine göre 2005 yılında 328 Japon işçi karoshi sebebiyle yaşamını yitirdi. Bu sayı 2000 yılındaki verilerden 7,3 kat daha fazladır.

2- Finlandiya’da 20-44 yaş grubunda ulaşım, hizmet ve inşaat sektörlerinde çalışanlarda dolaşım sisteminden kaynaklı ölümlerin fazla olduğu yürütülen çalışmalarla tespit edildi.

3- Fransa’da 24-64 yaş grubunda aşırı çalışmaya bağlı ölümlerin örneği Toyota şirketinde yaşandı. İşçi sayısını azaltarak çalışmayı arttıran şirketin faturasını raporlanan 67 işçinin aşırı çalışma sonucu ölümü ve 247’den fazla işçinin ise ağır yaralanması ile işçi sınıfı ödedi. Raporlanamayan ya da kanıtlanılamayan daha birçok ölüm ve yaralanmadan ise şüpheleniliyor.

4- Amerika Birleşik Devletleri’nin yalnızca New York şehrinde ise Japonya’daki karoshi vakalarına benzer belirtileri olan işçi tazminat davalarının sayısı her yıl 200 ila 300 civarındadır.

5- Güney Kore’de ise 2 binin üzerinde karoshi davası bulunmaktadır.

Japonya ve diğer sanayileşmiş ülkelerde incelenen karoshi örneklerinde uzun çalışma saatleri dikkat çekmektedir. Hatta Japonya’nın çalışma saatleri diğer ülkelere göre daha uzundur. Üretim sektöründe yer alan Fransız işçiler ortalama 1645 saat, Alman işçiler 1642 saat çalışırken Japon işçiler ise ortalama 2168 saat çalışmışlardır. Japonya’da karoshi sonucu ölen işçilerin ölümlerinden önce genellikle yılda 3000-3500 saat çalıştıkları belirlendi.

Karoshi başlangıcında çalışmadan kaynaklı sağlık sorunları görünmez, fakat ölümlerinden önce güçsüzlük, göğüste ağrı, vücudunda titremeler, aşırı yorgunluk belirtileri gibi şikayetlerin görüldüğü belirlenir. Hatta ailesi ve arkadaşları da güçsüz ve yorgun olduklarını fark eder. Fakat işçinin ani ölümüne neden olacak hiçbir ipucu gözlememişlerdir. Kötü çalışma koşulları (uzun, aşırı, yoğun, düzensiz çalışma, gece vardiyası…) ve iş stresine dinlenememe, yetersiz uyku, kötü beslenme ve aile hayatında sorunlar da eklendiğinde işçinin dış çevresinden başlayan etki iç çevresinde yani vücudunda da sistematik olarak belirti ve bulguların kaçınılmaz sonucu olan karoshiye neden olur.

Uzun çalışma saatleri sonucunda düzensiz ve yetersiz uykunun endokrin, bağışıklık sistemini etkilediği birçok araştırmada belirlenmiştir. Aşırı çalışma kalp krizi, felç ve serebral tromboz riskini arttırmaktadır. Karoshi yüzde 18,4 ile kalp krizi ve felç, yüzde 17,2 ile beyin kanaması, yüzde 6,8 ile serebral tromboz ve infraktüs, yüzde 9,8 ile kalp krizi ve yüzde 18,7 ile kalp yetmezliği vb. biçimlerde görülmektedir..

İşçi; hipertansiyon, arterioskleroz, hiperlipidemia (yüksek kolestrol), düzensiz nabız, kardiyak hipertrofi (kalp kasının kalınlaşması), anjina pektoris (göğüs ağrısı) gibi koşullar oluşana kadar bir doktora görünmez ya da çalışma koşullarından kaynaklı olarak doktora görünüp muayene olacak zamanı bile kalmaz. Doktora görünüp tanı alsa da daha önceki sağlık durumu ya da hangi koşullar altında çalıştı(rıldı)ğı, çalışma saatlerinin uzunluğunun değerlendirilmemesi gibi nedenlerden tıbbi tanısı sadece klinik ders kitaplarında yer alan tanıların dışına çıkmaz.

Tüm bu etkilenmelerin en ağır yükünü işçi ve ailesi taşırken patrona etkisi ise sadece yeri doldurulması gereken yeni bir işçi aramak olmaktadır. Uzun, aşırı çalışma saatleri sonucunda yaşamını yitiren ya da kalıcı sekele uğrayan işçinin ailesinin tazminat mücadelelerinin karşısına devlet ve patronlar zorlu bir kanıtlama süreci çıkarmaktadır. Tazminat için belirli kriterler biçilmekte ve bunlara uyulmadığında işçi aşırı, yoğun bir şekilde çalıştığını kanıtlayamamaktadır.

 

Olası karoshi nedenli 392 ölüm

Bu noktada Türkiye’deki aşırı, yoğun ve fazla çalışmaya bağlı ölümlerin işkollarına, nedenlerine vb. bakmak önemli.

12013 yılında en az 48 işçi,

2014 yılında en az 121 işçi,

2015 yılında en az 155 işçi,

2016 yılının ilk dört ayında ise en az 68 işçi kalp krizi ya da beyin kanaması geçirerek yaşamını yitirdi…

“Olası karoshi” 392 işçi ölümünde nedenlere bakarsak;

Yüzde 71’i kalp krizi nedenli,

Yüzde 3’ü ise beyin kanaması nedenlidir.

Ölümlerin yüzde 26’sının nedenlerini ise bilmiyoruz. Elimizdeki tek bilgi çalışırken ve ani olarak gerçekleşmesi. Ancak elimizdeki bilgiler ışığında oransal olarak çoğunluğunun kalp krizi nedenli olduğunu düşünüyoruz…

“Olası karoshi” nedenli 392 işçi ölümünün işkolları dağılımına bakarsak;

Tarım, Orman işkolunda 71 emekçi,

Taşımacılık işkolunda 69 işçi,

Ticaret, Büro, Eğitim, Sinema işkolunda 60 emekçi,

İnşaat, Yol işkolunda 39 işçi,

Savunma, Güvenlik işkolunda 24 işçi,

Belediye, Genel İşler işkolunda 24 işçi,

Konaklama, Eğlence işkolunda 18 işçi,

Sağlık, Sosyal Hizmetler işkolunda 17 işçi,

Metal işkolunda 13 işçi,

Madencilik işkolunda 12 işçi,

Gıda, Şeker işkolunda 10 işçi,

Petro-Kimya, Lastik işkolunda 6 işçi,

Gemi, Tersane, Deniz, Liman işkolunda 5 işçi,

Tekstil, Deri işkolunda 4 işçi,

Ağaç, Kağıt işkolunda 4 işçi,

Enerji işkolunda 4 işçi,

Basın, Gazetecilik işkolunda 3 işçi,

Çimento, Toprak, Cam işkolunda 2 işçi yaşamını yitirdi.

Yaşamını yitiren 7 işçinin çalıştığı işkolu belirlenemedi.

“Olası karoshi” nedenli 392 işçi ölümünün cinsiyet dağılımına bakarsak yüzde 3’ü kadın ve yüzde 97’si erkektir…

  

“Olası karoshi” nedenli 392 işçi ölümünün şehir dağılımına bakarsak;

68 ölüm İstanbul’da;

33 ölüm Kocaeli’nde;

27 ölüm Bursa’da

19 ölüm Samsun’da;

14 ölüm Antalya’da;

12’şer ölüm Adana, Ankara ve Sakarya’da;

10 ölüm Manisa’da;

9’ar ölüm Balıkesir ve Sivas’ta;

7’şer ölüm Çorum, Edirne ve Tekirdağ’da;

6’şar ölüm Isparta, Kahramanmaraş, Kayseri, Konya ve Zonguldak’ta;

5’er ölüm Aydın, İzmir, Malatya, Mersin ve Tokat’ta;

4’er ölüm Gaziantep, Şanlıurfa ve Trabzon’da;

3’er ölüm Afyon, Bartın, Bolu, Burdur, Denizli, Elazığ, Erzurum, Karabük, Kastamonu, Kütahya, Muğla, Ordu ve Uşak’ta;

2’şer ölüm Aksaray, Çanakkale, Eskişehir, Giresun, Gümüşhane, Hatay, Karaman, Kırşehir, Osmaniye, Rize ve Yalova’da;

1’er ölüm ise Adıyaman, Amasya, Artvin, Bayburt, Bilecik, Diyarbakır, Erzincan, Kırklareli, Mardin, Tunceli, Van, Almanya, Cezayir, İran, İspanya, Japonya, Libya ve Mısır’da yaşandı.

Daha fazla göster

İlgili Makaleler

Başa dön tuşu